» شهر بناب و جاذبه های تاریخی و گردشگری

بناب از شهرهای جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان بناب و در جنوب غربی تبریز و ساحل شرقی دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. پایتخت آن بناب حدود 113 کیلومتر است. از تبریز و 13 کیلومتر است. از شهر مراغه. بناب به معنی "سرزمینی در آب" یا نزدیک آب است. این شهر قبل از حمله مغول شکوفا بود ، اما تولد دوباره خود را مدیون عصر صفویه بود. پیشرفت تاریخی اقتصادی و اجتماعی آن عمدتا تحت تأثیر شهر مراغه بود و با توجه به آثار به دست آمده از شهرستان بناب ، قدمت آن به شش هزار سال پیش باز می گردد. موقعیت جغرافیایی آن و آثار به دست آمده از کاوش های محلی مطابق با توصیفات شهر شیز است.

پیشینه تاریخی شهرستان بناب

بر اساس نشانه‌ها و آثار شناخته شده در شهر بناب، قدمت تاریخ و تمدن این شهر به شش هزار سال پیش می رسد. آثار به دست آمده از مناطق باستانی قره تپه گزاوشت و قیزلار قلعه سی، سیچان تپه سی، پوس تپه سی و همچنین وجود معماری صخره ای سَور، غارهای پیش از تاریخی قویونلار و چاخماخلار که نشانگر زندگی‌های دسته جمعی در دوران ماقبل تاریخ است.

کشف آثار قدیمی مانند ظروف سفالین، فلزی و نشانه‌های تمدن شهری تا عمق چند متری زمین ، این سابقه طولانی را تائید میکند،دوران شكوفایی بناب از لحاظ معماری و هنر به دوره صفویه بر می گردد.

قدمت تاریخ و تمدن این شهر به شش هزار سال پیش می رسد. آثار به دست آمده از مناطق باستانی قره تپه گزاوشت و قیزلار قلعه سی، سیچان تپه سی، پوس تپه سی و همچنین وجود معماری صخره ای سَور، غارهای پیش از تاریخی قویونلار و چاخماخلار که نشانگر زندگی‌های دسته جمعی در دوران ماقبل تاریخ است.

مهمترین و با ارزش ترین یادگاری های باستانی در دل بناب عبارت اند از: حصار تدافعی شهر، کبوتر خانه های بناب، حمام تاریخی به نام حاج فتح الله، موزه مردم شناسی بناب یا همان حمام باستانی مهر آباد، خانه تاریخی خسروشاهی، خانه تاریخی حاج علی بزاز، خانه تاریخی شیخ قاضی سیف العلما، قلعه ای به نام قلعه دختر، خانه تاریخی نیک پی، گورستانی قدیمی به نام زوارق، مساجد جامع گزاودشت و اسماعیل بیگ و جامع مهرآباد و گوی، معماری زیبای روستایی به نام توته خانه، سبک معماری صخره ای به نام صور و راسته بازار

مطلب مرتبط جاذبه های گردشگری ساحلی که کمتر به آن ها پرداخته شده!

بناب در جهان به دلیل کباب های خوشمزه معروف است. فروشگاه های کباب بناب در بسیاری از شهرهای ایران افتتاح شده است و شهرستان بناب از شمال به شهرستان عجب شیر ، از شرق به شهرستان مراغه، از جنوب به شهرستان ملکان و از غرب به شهرستان میاندوآب در استان آذربایجان غربی و دریاچه ارومیه محدود می شود. بناب ازموقعیت ممتاز جغرافیائی برخوردار بوده و راههای بزرگ تجارتی و کاروانی از آذربایجان به بین النهرین، شامات، حجاز و غرب کشور از آن عبور میکرده است و امروزه نیز با قرار گرفتن در نقطه تلاقی محورهای اصلی آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، عتبات عالیات و دسترسی به راههای آهن و هوائی ضمن این که موقعیت خـود را حفظ کرده بلکه بر موقعیتش نیز افزوده شده است و همیشه به عنوان یک شهر مطرح در شمال غربی کشور مورد توجه قرار گرفته است.

حمام مهر آباد این حمام قدیمی به جای مانده از دوره صفویه با معماری ارزشمند کامل حمام‌های قدیمی آذربایجان است و در زمینی به مساحت 342 متر مربع ساخته شده و روبروی آن هم بنای مسجد تاریخی مهرآباد قرار دارد و این بناها مجموعه شهری کاملی را تشکیل داده‌اند.

این بنا توسط شهرداری بناب و جهت مرمت در اختیار میراث فرهنگی آذربایجان شرقی قرار گرفت و اشیای موجود در این موزه از منطقه جنوب کوهستان بزرگ و زیبای سهند و از شهرستان‌های هشترود، مراغه، بناب، عجب‌شیر و ملکان گردآوری شده و در معرض دید علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ و مردم شناسی قرار گرفته است.

شامل 12بخش مختلف مردم شناسی است و در آن آلات و ادوات موسیقی، صنعت پارچه بافی، روشنایی، زیورآلات، پوشاک، تدفین، طب سنتی، ادعیه و طلسمات، ابزار آلات سنتی کشاورزی، دست بافته‌های سنتی، آهنگری و ظروف مرتبط با آب در فرهنگ مردم جنوب سهند به نمایش عمومی درآمده است.

حمام حاج فتح‌ اله متعلق به دوران قاجار است. این حمام از جاذبه‌های بافت قدیمی بناب است. این بنا یکی از مهم‌ترین گرمابه‌های شهر بوده است اما متأسفانه مدت‌ها متروکه بود و مالک جدید قسمتی از گنبد آن‌ را تخریب کرد و حمام جدیدی راساخت البته بخش بیشتری از بنای حمام هنوز پابرجاست که نیاز به تعمیر و مرمت دارد.

پل پنج چشمه از پل‌های تاریخی استان آذربایجان شرقی به‌شمار می‌رود و قدمت آن به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد. این پل در فاصله‌ی 600 متری ضلع شرقی بناب در روستای سور و روی رودخانه‌ صوفی قرار گرفته است. با طول 50 متر، این پل پنج دهنه (چشمه) دارد. پایه‌های پل سنگی و طاق‌های آن جناقی است و با آجر‌های چهارگوش ساخته شده‌اند. کف پل سنگ‌ فرش است و در دو طرف آن جان‌پناه‌هایی به طول یک متر وجود دارند

مسجد زرگران از مساجد قدیمی که در خیابان زرگران است و از طرف غرب به بازار قدیمی حاج تقی و بازار مسگران و آهنگران متصل است و در زمان‌هایی نه چندان دور در مسیر جاده بین‌المللی شمال به جنوب کشور قرار داشت. در مسیر جلوی مسجد حدود 10کاروانسرای مسافرتی و تجارتی قرار داشت که با احداث جاده جدید فعلی این راه رونق خود را از دست داده است. این مسجد نیز همانند اکثر مساجد قدیمی بناب در دوره صفویه بنا شده است. سر ستون‌های مسجد زرگران شبیه به سرستون‌های مسجد اسماعیل‌بیگ و تا حدودی مسجد جونیلر است که بصورت بسیار جالب و زیبایی رنگ آمیزی شده و با خطوط تزیینی و آیات قرآنی با خط نستعلیق در تخته صندوق‌های شاه تیرها آراسته گردیده‌اند. این بنا نیز احتمالا بر روی تپه‌ای باستانی بنا شده است که به هنگام پی کنی دیوار مسجد جهت مرمت آن، آثار فرهنگی از جمله سفالینه‌های مربوط به ادوار اسلامی به دست می‌آمد.

مسجد مهر آباد یکی از مسجدهای تاریخی شهر بناب است که در مرکز این شهر و در میدانی به همین نام قرار گرفته‌است.مسجد مهرآباد دارای شبستان، صحن و مناره‌های کاشی‌کاری‌شده‌است. شبستان اصلی مسجد مهرآباد در بخش جنوبی صحن قرار گرفته و به شکل مستطیل است. مکانی به شکل بالکن نیز برای تجمع بانوان در ضلع شمالی آن ایجاد شده‌است. 30ستون چوبی با پایه‌های سنگی و سرستون‌های مقرنس‌کاری‌شده که مشابه مسجد گزاوشت است، سقف این شبستان را که با طرح‌های ترنج و گیاه و به رنگ‌های آبی، سبز، زرد، قرمز و نارنجی نقاشی شده، نگه داشته‌است.

مهراب مسجد مهرآباد در ضلع جنوبی شبستان واقع شده و دو پنجره که بعدها مرمت شده‌اند، در دو طرف آن قرار گرفته‌اند. در پایین بالکن زنان نیز پنج پنجره در ضلع شرقی و پنج پنجره نیز در ضلع غربی قرار گرفته‌است.

این مسجد در سال 951 هجری، قمری با هزینه بی بی جان خانم دختر منصور بیگ در زمان شاه طهماسب صفوی ساخته شده است. مسجد مهرآباد نیز همانند مساجد دیگر شهر بناب بر بلندی به ارتفاع بیش از یک متر قرار دارد.

ورودی این مسجد ازضلع شرقی است که وارد یک هشتی شده سپس وارد صحن که درضلع شمالی است می شود و از آن ضلع باهشت پله به ارتفاع هرکدام 20 سانتی متر وارد کفش کن مسجد می شود.

هشتی با گنبد و طاقنماهای آجری توجه هربیننده راجلب می کند.در داخل مسجد به محض وارد شدن به شبستان اصلی انبوهی از ستون ها در منظر دید قرار می گیرد که به حق چهل ستون اطلاق شده است.

36ستون در6 ردیف شش تایی با پای ستون های سنگی وستون های چوبی هشت ضلعی وسرستون های چوبی مقرنس و نقاشی شده سقف چوبی را نگهداری می کند.علاوه بر شبستان مرکزی در سه ضلع شرقی ، غربی، شمالی شبستان زنانه بالکن بر روی 16عدد ستون چوبی نگهداری می شود.

راه دسترسی به شبستان زنانه امروز از جبهه شرقی واز کنار ورودی اصلی سمت راست است و این ورودی در دوره های بعد ایجاد شده است.

پایه ستون های این مسجد همانند دیگر مساجد بناب از سنگ و به صورت چند ضلعی در قسمت تحتانی و استوانه ای در قسمت فوقانی که ستون های چوبی روی آنها قرارمی گیرد.سرستون های این مسجد از چوب های خراطی ساخته شده که روی آنها نوع تزئینات گل و گیاه نقش شده است.

تمام سی و شش ستون هر کدام با اسلوب و شیوه جداگانه درست شده است و در واقع کلکسیونی از ظرافت و هنر در مساجد بناب و بویژه مهرآباد وجود دارد.شش شاه تیرسنگینی بارسقف را به صورت مساوی به جرزها و ستون ها منتقل می کند.

مسجد جامع گزاوشت شبستان مسجد برروی پشته ای باستانی قرار گرفته و از سطح خیابان، دومتر مرتفع تر است.شبستان مسجد عبارت است از یک تالار مستطیل شکل که سقف آن بر روی دوازده ستون- در سه ردیف چهار تایی حمل می شود .

ورودی شبستان، در وسط ضلع شمالی و درامتداد خیابان قرار دارد و هشت پله، خیابان را به شبستان مرتبط می سازد. درتمامی ضلع شمالی مسجد، بالکنی به عرض سه مترجهت استفاده بانوان ایجاد کرده اند . کف بالکن، با تیرریزی و طوفال کوبی ساخته و برروی شش ستون چوبی استوار شده است. درامتداد ستون ها شش ستون چوبی با سر ستون های تزیینی تا زیرسقف شبستان بالا رفته و درفاصله ستون های سوم و چهارم و روی محور ورودی، ستون تزیینی دیگر قرار دارد که درزیر، پایه نگهدارنده ندارد . ارتفاع شبستان حدود پنج متر است و از پنجره هایی که در دو شرقی و غربی تعبیه شده، نور می گیرد .

مسجد کبود درکوچه مشهور به سیف العلما که از دوره صفویه بجا مانده و نمای جنوبی شبستان، از سه طاق نما دربیرون تشکیل شده طاق نمای میانی، پشت محراب شبستان واقع شده و در داخل دو طاق نمای طرفین، دو پنجره بلند تعبیه شده است . در ورودی مسجد، درکنار ضلع جنوبی شبستان قرار گرفته است . ضلع غربی شبستان، مشرف به کوچه سیف العلما و شامل 5 طاق نما است که پنج پنجره کوچک و پنج در بوده که درها مسدود شده و سطح شبستان، مرتفع تراز سطح حیاط است و در ورودی آن، کفش کنی قرار دارد که درآن، شربت خانه و راه پله بالکن واقع است .

بازار چهارسو یا راسته بازار یا اوزون بازار می باشد.این بازار تاریخی دارای سقف چوبی بوده که در اثر چهار مرتبه آتش سوزی ناچار سقف قدیمی آ ن تعویض شده و تعمیرات زیادی در آن صورت گرفته است .در این بازار راسته طلافروشی , پارچه فروشی , لوازم خانگی وجود دارد.کبابی‌های قدیمی بناب که روزانه در حال طبخ کباب مخصوص بناب هستند نیز در این بازار هستند.

سد دوش در شمال شرقی شهرستان بناب واقع شده است آب سد به وسیله کانالی به طول 650 متر که از بند انحرافی احداث شده است بر روی رودخانه چوان منشعب شده است، تامین می‌گردد.

تالاب قره قشلاق در ساحل جنوب دریاچه ارومیه در حومه شهرستان بناب واقع شده است. با توجه به سهل‌الوصول بودن تالاب و قرارگیری آن در بین دو استان آذربایجان‌ شرقی و غربی، وجود گونه‌های پرندگان مختلف در فصل بهار و تابستان و خوش آب و هوا بودن آن در تابستان، گردشگران طبیعت را برای اقامت کوتاه مدت به خود جذب می‌کند.

روستای صور یا معماری صخره ای این روستا یکی از شاهکارهای معماری صخره ای ایران معروف شده است و بافت تاریخی این روستا مهمتر از بافت تاریخی روستای کندوان است.خانه‌ها در دو طرف دره ای که روستا در آن واقع شده است قرار گرفته اند و از آنجا که مردمان این روستا به خانه هایشان و شیوه ساخت آنها بسیار علاقه مند هستند، ساخت و سازی هم در آنجا صورت نمی‌گیرد. افراد ساکن در این خانه‌ها با کندن کوه خانه هایشان را بدون استفاده از مصالح ساخته اند. در این خانه‌ها که با ورودی هایی تنگ ساخته شده اند، انواع اطاق‌های بزرگ وجود دارد و زیربنای هر خانه از 150 تا 250 متر متغیر است. در بعضی از خانه‌ها هنگام کندن دل کوه ستون هایی پدید آمده که از آن برای حفاظ سقف استفاده شده و برای پوشش بام این خانه‌ها از گنبد و دریچه هایی برای عبور نور آفتاب در این خانه‌ها تعبیه شده است.در زیر خانه‌های این روستا نیز مردمان صور با ایجاد دخمه هایی، انبارهایی برای نگهداری غلات ساخته اند.

روستای توتاخانه معماری روستا شبیه ماسوله و مردمی خونگرم که به زبان شیرین آذری صحبت می کردندو روستای توتاخانه در محدوده ای کوهستانی قرار گرفته و اطراف ان توسط کوه هایی بلند و تپه هایی مرتفع محاصره شده وآب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و زمستان آن سرد، برفگیر و طولانی می‌باشد.خانه ها از نفوذ سرمای زمستان در امان باشند، بیشتر آنها دارای در و پنجره کوچک هستند.

مراتع سرسبز و غنی،چشم‌اندازهای زیبا و مسحورکننده و طبیعت بکر و منحصر به فرداین روستا به‌ ویژه در بهار و تابستان از جذابیت‌های فراوانی برخوردار و درآمد مردم این روستا از کشاورزی و دامداری تأمین می‌شود. عده‌ای از مردم روستا نیز در بخش‌های خدماتی و تولید صنایع دستی‌ اشتغال دارند. انواع قالی با رنگ هایی متنوع و طرح هایی محلی، ازمهمترین صنایع دستی توتاخانه است. خشکبار و حبوبات نیز از دیگر سوغاتی های این روستا با طبیعتی بکرش هستند.دشت وسیع و دلبازی در اطراف جاده وجود دارد

شهر صخره ایی زیر زمینی در روستای صور قرار دارد قدمتی بسیار بیشتر از کندوان و غیره داشته باشد. روستای صور در دره ای در نزدیکی بناب واقع است و مردم خانه هایی به سبک روستاهای کنونی ایران نیز در دو طرف رود احداث کرده اند.در معماری این شهر زیر زمینی همه چیز پیش بینی و لحاظ شده است تا ساکنین این شهر زیر زمینی بتوانند بدون اینکه نیاز به خروج از این شهر زیر زمینی داشته باشند مدت ها و حتی فصل های متمادی در این کلونی زیر زمینی به زندگی ادامه دهند. در این شهر زیر زمینی علاوه بر اینکه برای انسان ها امکانات رفاهی تعبیه شده بود حتی محل هایی برای نگهداری دام ها و نگهداری علوفه برای دام نیز تعبیه شده بود و بقایای آن هنوز موجود است.

خانه تاریخی شیخ قاضی سیف‌العلما متعلق به شیخ علی قاضی میباشد و بنا در دو طبقه و با نمایی آجری رو به جنوب بنا گردیده است که مصالح عمده آن چوب ، آجر و خشت است. این بنا با الگوبرداری از مسجداسماعیل بیگ بناب که مربوط به دوره صفویه میباشد، ساخته شده است. ایوان جلوی این منزل دارای چهار ستون با پایه ستونهای سنگی درست شده است و مساحت این خانه 450 متر بوده و دارای حیاط در جلوی ساختمان و با عرصه ای در حدود 490 متر میباشد. این خانه در دوطبقه ساخته شده است.درها و پنجره های این خانه از چوب و با تزئینات قاب بندی مستطیل و مربع بصورت ساده درست شده است. از سمت جنوب و با ورود به سرسرا که از 2 طرف سرسرا دو اطاق در سمت غربی و دو اطاق در سمت شرقی وجود دارد. در ضلع شمالی این اطاقها 2 اطاقک دیگر نیز در هر قمست تعبیه شده است. در هر اطاق دواشکاف و دوعدد طاقچه در داخل دیواره های قطور خشتی وجود دارد.

کبوتر خانه امیر فرهنگی به اواخر دوره قاجار تعلق دارد و در بناب، خیابان شهید باهنر واقع شده است. با سه طبقه، از طبقه بالای بنا به‌عنوان نگهبانی، از طبقه وسط برای نگهداری کبوتر و از طبقه پایین آن به‌ عنوان خانه‌ باغ استفاده می‌شد.

کباب بناب که طعم و عطر این کباب بسیار خوشمزه و فوق العاده است واصل این کباب در شهرستان تاریخی بناب طبخ می شود. فردی که این غذای خوش طعم را برای اولین بار طبخ کرد، مش صمد آشپزباشی نام داشت. این کباب ها به صورت ساطوری طبخ می شوند. در مورد گذشته این کباب باید گفت که حدود 77 سال پیش، در اوزون بازار دستان هنرمند مش صمد آشپزباشی این غذا را برای نخستین بار طبخ کرد و از آن زمان تا امروز آوازه این غذا در کل ایران طنین انداز شده است. طعم و عطر این غذا به حدی خوب است که یکی از اصلی ترین دلایل جذب گردشگر به شهرستان تاریخی بناب شده است

در شهرستان بناب نیز می توانید خوراکی هایی را امتحان کنید که در هیچ جای دیگری از جهان پیدا نمی شود. بناب گردی در لا به لای جاذبه های گردشگری تاریخی و قدیمی خستگی و گشنگی زیادی را به همراه خواهد داشت. برای از بین بردن خستگی و گشنگی می توانید از خوراکی های ویژه بناب استفاده کنید. این خوراکی ها عبارت اند از: دشاب مخصوص بناب، بزرگ حلوا، ساری حلوا، نخودلی حلوا و نقل و باقلوا

مسگری ساخت ظروف مسی پس از آماده کردن ظروف آن را با قلع ، با روش های مخصوص سفید کاری می کردند تا از این طریق جلو زنگ زدگی گرفته شده و مورد استفاده ی عموم قرار می گرفت .برای ساختن ظروف مسی ، ورق مس را بعد از طراحی و برش با قیچی ، به شکل و اندازه های مورد نظر درآورده و با دندانه ای کردن لبه های دو طرف ورق مس و بعد از تو رفتگی و یا به هم رفتگی این دندانه ها با چکش کاری روی سندان به شکل ظروف مورد نیاز در می آوردند . ورق مسی مانند آهن به حرارت و گداخته شدن در کوره آتش نیاز ندارد

مسگری و سفیدکاری ظروف مسین از انواع ظروف مسین می توان به ، دیگ ، سینی ، مجمعه ، تشت نِی و دیگ عرق گیری ، انواع قابلمه ، انواع کاسه ، انواع بشقاب ، قاشق ، پیاله ، جام حمّام ، جام شربت در مساجد ، آفتابه لگن ، گلابدان ، قندان ، منقال ، آفتابه ، مشقفه ( جام کوچک حمّام ) ، قوری ، سطل، کهنک ( کوزه آب عشایری ) ، آفتابه لکن ، لنتر ، تاوه ، جای نان ، خاک انداز ، آب گردان ، اسپندان ، پیه سوز ، لاله، کفگیر ، ملاقه ، و .صدها اشیاء مسین دیگر نام برد

از زیبایی های هر سفر، تماشای صنایع مخصوص آن شهر می باشد. بناب گردی می تواند با بازدید از صنایع دستی مخصوص و زیبای بناب خاص و منحصر به فرد شود. صنایع دستی شهرستان قدیمی بناب عبارت اند از: قالی بافی، طراحی روی قالی، منبت کاری های زیبا و قلم زنی بر روی مس. با پرسه زنی در هزارتوی صنایع دستی این شهرستان بناب گردی خود را جاودانه کنید

تگ ها : پیشینه تاریخی شهرستان بناب خانه تاریخی شیخ قاضی سیف‌العلما کبوتر خانه امیر فرهنگی روستای صور کباب بناب

۰ نظر / ۷۶۵ بازدید